Maruja Mallo, unha galega das “Sinsombrero”

Maruja Mallo, artista da Xeración do 27 e das “Sinsombrero”, foi nomeada no pasado mes de decembro, por unanimidade, cos votos de todos os partidos políticos do concello, Filla Adoptiva de Madrid a título póstumo. O seu nome pasa a engrosar unha lista cunha vintena de membros na que só figura unha muller, e non por méritos propios: a filla do ditador Francisco Franco.

Maruja Mallo é unha figura clave da primeira metade do S XX español: non só pola súa relevancia artística, formando parte dos grupos renovadores da arte e da Xeración do 27, senon tamén por participar nos movementos de emancipación feminina e conquistar logros reservados, na súa maioría, ao territorio masculino.

As “Sinsombrero” foron mulleres da mesma Xeración do 27 cun gran compromiso co seu tempo e coa realidade política e social . Como os seus coetáneos varóns, Luis Cernuda, García Lorca, Jorge Guillén, Vicente Aleixandre, Alberti, Buñuel ou Dalí participaron de forma activa na vida cultural e nos acontecementos que caracterizaron o S XX español aínda que a elas non se lles otorgou a categoría de suxeito político, nin o lugar que lles corresponde na historia por dereito propio.

Este ano “Tutti confetti” dedica o calendario do ano 2023 a estas mulleres, as “Sinsombrero”: Concha Méndez, Ernestina de Champourcín, Josefina de la Torre, Marga Gil Röesset, Margarita Manso, Mª Teresa León, María Zambrano, Maruja Mallo, Rosa chacel, Luisa Carnés e Ángeles Santo. Todas elas escritoras, pintoras, escultoras, filósofas, actrices… de gran valía ás que temos que facerlle xustiza e recuperalas para o noso saber colectivo.

Premendo aquí podedes acceder a este calendario e a outros tamén de interese para visibilizar mulleres valiosas Calendarios 2023

Remata o calendario das “Sinsombrero” cunha imaxe moi interesante para reflexionar sobre a importancia que en determinados tempos, culturas ou relixións se deu, e aínda se da, a cubrir a cabeza das mulleres.

Para saber máis da importancia destas mulleres, o Ministerio de Educación y Formación Profesional a través do Portal de recursos educativos Leer.es achéganos información de gran calidade nos seguintes apartados: Proyecto educativo, Vida y obra, Materiales audiovisuales, Espacios web e Aplicación interactiva. Salientar os tres documentais interesantísimos de RTVE: Sin ellas la historia no está completa, Ocultas e impecables e El exilio.

Premendo aquí podedes acceder a estes recursos Las Sinsombrero

Calendarios de Mulleres 2023

 

Cada ano varios calendarios están adicados á visibilización de mulleres importantes e pouco coñecidas, esquecidas e/ou mesmo borradas da historia.

Este ano 2023 atopamos coma sempre o calendario “Tempo de mulleres, mulleres no tempo” esta vez sobre mulleres Artistas Visuais, do Sindicato de traballadoras e traballadores do ensino galego STEG; o do “Museo Massó“, arredor das mulleres do mar e o traballo na terra; o de “Past Women“, sobre as mulleres no pasado; o calendario que destaca a 12 artistas, poetas, dramaturgas, … da xeneración do 27, as chamadas “As sen chapeu“, de “Tutti Confetti”; e outros máis.

Pódense ver e descargar no blogue “Mulleres na Historia e Historia de Mulleres“, na seguinte ligazón mulleresehistoria.

Dous proxectos que pretenden visibilizar as achegas das mulleres

1. “HISTORIA DAS MULLERES” DO CONCELLO DE PONTEVEDRA

Un proxecto do Concello está a contribuír ao coñecemento e difusión da historia das mulleres do concello de Pontevedra.

Pódese acceder ás biografías neste enlace.

Formando parte dese proxecto hai un mapa  un no que se recolle a pegada presente na cidade de mulleres que aparecen en esculturas ou paneis informativos ou que dan nome a parques, rúas, murais,… O mapa complétase con 20 textos breves que recollen parte da historia de once mulleres ademais de dar información sobre murais, roteiros e acontecementos de represión.

 

2) “365 DÍAS- 365 MULLERES” DA DEPUTACIÓN DE PONTEVEDRA

A Deputación de Pontevedra para visibilizar a pegada que deixaron as mulleres ao longo da historia, as súas achegas no avance da sociedade actual, puxo en marcha este proxecto.

Tenta facer visibles as súas achegas, importantes para o desenvolvemento cultural, científico, literario, económico, musical,… Hai unha proposta para cada día do ano: pioneiras do feminismo, escritoras, investigadoras, xornalistas, filósofas, cineastas, deportistas,…

Hai unha edición de calendario do período 2021-2022 e outra do 2022-2023. Ambas poden consultarse neste enlace.

Un libro para o 25N

O libro narra a historia das irmás Mirabal que viviron na República Dominicana (Salcedo). Loitaron pola igualdade e contra as inxustizas. Foron asasinadas.

A data 25 de Novembro adoptada pola ONU como Día Internacional da eliminación da violencia contra a muller ten moito que ver con estas tres mulleres valentes e loitadoras.

Loitando contra a invisibilización

Unha publicación: “XEAS: Mulleres que estudan a Terra”, dá voz a doce xeólogas de épocas diferentes.

A Comisión “Mujeres y Geología” da Sociedade Xeolóxica de España (SGE), a
“Asociación de Servicios de Geología y Minería Iberoamericanos” (ASGMI) e a “Federación
Europea de Geológos” (EFG) fixeron posible esta interesante publicación.

“Oceánicas, pioneiras da oceanografía”

O Consejo Superior de Investigaciones Científicas (CSIC) publica  o libro Oceánicas: pioneras de la oceanografía, en acceso aberto, unha edición ilustrada e dirixida ao público xuvenil que inclúe 20 biografías de científicas mariñas de todos os tempos: dende a primeira muller que deu a volta ao mundo durante a época das grandes exploracións, ata investigadoras que a día de hoxe lideran a loita pola conservación dos océanos.

As súas historias fálannos do desenvolvemento das ciencias mariñas os últimos séculos, pero tamén das dificultades ás que se enfrentaron as mulleres —na oceanografía, na ciencia e na vida— e da loita pola igualdade de moitas xeneracións.

A nova publicación de Editorial CSIC, de descarga gratuita, enmarcase no proxecto Oceánicas, unha iniciativa do Instituto Español de Oceanografía (IEO-CSIC) cuxo obxectivo é poñer en valor o papel da muller nas ciencias mariñas, recuperar historias de pioneiras esquecidas e xerar vocacións científicas en nenas e nenos a través de referentes femininos. 

Pódese ampliar información premendo en CSIC, coñecer o proxecto aquí e descargar o libro nesta ligazón Oceánicas.

No ano 2020, o Instituto Español de Oceanografía realizou un almanaque adicando cada mes a unha muller experta en Oceanografía. O calendario pode descargarse premendo nesta ligazón Calendario.

 

Homenaxe a Anuncia Casado

O pasado 21 de agosto a asociación “Os Torgueiros” organizou unha homenaxe a Anunciación Casado Atanes, máis coñecida polo alcume de “A Pasionaria” de Viana, sendo o 86 aniversario da súa morte, e a outras vítimas do fascismo na Terra das Frieiras.

Na última parte dos actos, as persoas asistentes desprazáronse á Casa da Viúva, na Gudiña, lugar onde os historiadores e investigadores Dionísio Pereira, David Simón e Lola Varela, presentados polo recoñecido etnógrafo gudiñés José Rodríguez Cruz, participaron nunha palestra moi interesante sobre a resistencia no 36, os represaliados e represaliadas, e a violencia exercida sobre as mulleres naquel agosto de 1936 e en adiante.

Anuncia Casado foi a responsable do Partido Comunista de España na comarca de Viana. Na Segunda República fixo propaganda entre os traballadores do ferrocarril da liña A Gudiña e Vilar de Barrio. Conta a súa historia Lola Varela en “Nós Diario”; pode lerse o artigo completo na seguinte ligazón Anuncia

Para máis información premer na entrada Anuncia Casado do blogue “Mulleres na Historia e Historias de mulleres“.

Mulleres maltradas pola vida e pola historia

Debemos contar a verdade e atribuirlles o valor que tiveron cada unha no seu tempo e na súa actividade. Neste pequeno vídeo, feito con humor e moi acaído para a xente moza, dásenos conta da importancia de seis mulleres, unhas máis coñecidas que outras, pero todas silenciadas dunha maneira ou doutra ao longo de séculos. Desde Cleopatra, raíña de Exippto (S I a. C.), a filósofa e científica Hipatia de Alexandría (SIV-V), a raíña Juana de Castilla, tristemente coñecida como “La loca” (S XV-XVI), Sofonisba a pintora máis famosa do Renacemento e mestra do retrato, Clara Campoamor, política e escritora que consegíu o dereito ao voto para as mulleres ou a famosa actriz Hedy Lamarr, silencida como creadora das conexiones por internet, que tivo que mudar o seu nome de nacemento, Hedwig Eva Mª Kiesler, ao vivir nos EEUU.

Podedes descargar aquí este vídeo Mujer tenías que ser

Para completar esta historia de silencios intencionados coa vida e a traxectoria de moitas mulleres, aquí tedes outro exemplo no acontecido coa fotógrafa estadounidense Ruth Matilda Anderson (1893-1983), recollido pola nosa amiga Luisa Fernanda Arís no seu blog https://mulleresehistoria.blogspot.com/2022/07/ruth-matilda-anderson.html, nunha recente entrada onde se fala da faciana desta importante muller como tradutora e divulgadora da cultura galega

“Juana la loca”, e senon estaba tan tola?

Para contribuir a mudar esa visión androcéntrica do noso pasado que nos transmitiron durante séculos, con este pequeno vídeo queremos visibilizar a unha muller maltratada inxustamente pola historia e devolverlle a súa dignidade. Como cambia o conto despois de saber como foi a súa vida!

Mulleres nas letras galegas

Próxima a celebración do noso día das Letras, facemos unha pequena reflexión sobre a desproporción entre o número de mulleres e homes que recibiron a homenaxe de serlle dedicado ese 17 de Maio. Podemos velo premendo aquí.

Cómpre lembrar ás homenaxeadas ata a data e tamén reinvindicar as moitas achegas femininas ás Letras Galegas .