Corresponsabilidade

Podemos usar contos para traballar e reflexionar co alumnado sobre isto.

Sen estereotipos

Con respecto, sen estereotipos

11 de Febreiro, Día Internacional da Muller e a Nena na Ciencia

Os estados membros da ONU propuxeron que o 11F fora declarado o Día Internacional da Muller e da Nena na Ciencia en recoñecemento ao papel clave que desempeñan as mulleres na comunidade científica e na tecnoloxía.

A Asemblea Xeneral aprobou esta resolución o 22 de decembro do 2015. 

A 8ª Asemblea deste Día terá lugar do 8 ao 10 de febreiro de 2023 na Sede das Nacións Unidas, en Nova Iorke.

Pódese participar en diálogos e debates con mulleres expertas, mozas e profesionais para situar a ciencia, a tecnoloxía e a innovación no centro dos programas de desenvolvemento sostible, rexistrándose nesta ligazón, Día Internacional.

Este ano 2023 céntrase no papel das mulleres, as nenas e a ciencia en relación cos Obxectivos de Desenvolvemento Sostible (ODS), co lema “Innovar. Demostrar. Elevar. Avanzar. Soster (IDEAS)”

Ademais, por primeira vez incluirá un obradoiro de ciencia para nenas cegas, en Braille, “Facer a ciencia accesible“.

Outros días internacionais vencellados ás nenas son o Día Internacional das Nenas nas TIC (22 de abril) e o Día Internacional da Nena  (11 de outubro).

En España existe a iniciativa 11deFebrero, unha iniciativa cidadá cuxo obxectivo é promover a organización de actividades para conmemorar o 11 de febreiro, promocionándoas e difundídoas na súa páxina web.

Na web Día Internacional, no blog Espacio Violeta e neste mesmo blogue pódense atopar máis ideas para conmemorar este día co alumnado.

O amor non é un delito. A loita polos dereitos individuais en Marrocos

No mes de novembro no xornal NÓS Diario Lola Varela comenta a súa preocupación pola falta de liberdades individuais para vivir o amor no país veciño, Marrocos, e, ademais, un dato curioso e interesante da responsabilidade do goberno francés durante o Protectorado no norte de Marrocos (1912-1956), por endurecer as penas por amar libremente, que chega ata os nosos días. Fronte a isto a sociedade civil organizouse no Colectivo 490 para reclamar o dereito á diversidade e ás liberdades individuais.

O amor non é un delito

                                                                               Lola Varela

Este é o lema do Colectivo 490 creado en Marrocos en 2019, tras a detención da xornalista Hajar Raissouni e do seu compañeiro, acusados de manter relacións sexuais fora do matrimonio (art. 490 do Código Penal), así como do persoal sanitario da clínica xinecolóxica á que acudía, por presunta práctica dun aborto. Tiveron que ir a xuízo e recibiron como pena 1 ano de cárcere; posteriormente, o Rei Mohamed VI concedeulles o indulto pola presión mediática xerada. Non tivo a mesma sorte unha moza marroquina de Bojador, que logo de ficar embarazada e abandonada pola súa parella, que lle prometera matrimonio, acudiu á policía e foi detida e condenada a 2 meses de cárcere polo mesmo artigo 490. Á saída do cárcere, a moza suicidouse.

As relación sexuais entre un home e una muller fora do matrimonio, están prohibidas en Marrocos e poden ser castigadas con penas de 1 mes a 1 ano de cárcere, sen ter en conta se son persoas adultas e se hai ou non consentimento. Cada ano arredor de 14000 persoas son perseguidas no país por este brutal e obsoleto artigo, que agrava aínda máis a situación da muller, xa que os embarazos non desexados, produto destas relacións, rematan en abortos clandestinos (entre 600 e 800/día), coa ameaza de ir á cadea ata 2 anos (art. 454).

O Colectivo 490 redactou o manifesto Fora da Lei, pedindo a derrogación deste artigo e doutros que atentan contra os dereitos individuais, que foi asinado por 12000 persoas nas primeiras semanas, e no que se auto-inculpaban de ter relacións extra-conxugais, de practicar ou ser cómplices de abortos ou de amar a persoas do mesmo sexo. Nel podemos ler: “…Esta cultura de mentiras e hipocrisía social xera violencia, arbitrariedades e intolerancia. Estas leis, draconianas e inaplicables, convertéronse en ferramenta de vinganza política ou persoal…Pensamos que a sociedade marroquina está madura para o cambio e para que se ratifique o respecto á intimidade e o dereito de toda persoa a dispoñer do seu corpo…”

Entre outras persoas, fan parte do Colectivo 490 Sonia Terrab, xornalista, escritora e directora de documentais como a webserie de sona Marokkiat/Mulleres marroquinas, na que, rompendo tabús, dá voz en espazos públicos a mulleres; Leïla Slimani, escritora e xornalista residente en Francia, gañadora do Premio Goncourt (2017), que vén sendo a voz do colectivo a nivel internacional; Narjis Benazzou, especialista en bioloxía médica e presidenta do colectivo na actualidade, ou Guizlane Mamouni, licenciada en Dereito pola Sorbonne e que desde o seu regreso a Marrocos dirixe un prestixioso bufete de avogad@s. Guizlane é autora dun interesante artigo publicado no Nº 135 da revista marroquina de talante liberal Zamane, no que relata como eran tratadas ao longo da historia de Marrocos as relación sexuais fora do matrimonio e como a época do Protectorado francés (1912-1956) tivo moito que ver no castigo e no endurecemento das penas.

A partir de 1912, tras o Tratado de Fez, Francia tiña o dereito e o deber de reformar a xustiza e o Código Penal no país alauita, pero non será ata 1953 cando o sultán “fantoche” Ben Arafa aprobe a nova lexislación. Antes, Ben Arafa substituíra a Mohammed ben Yussef (o futuro rei Mohammed V tras a independencia) que se negara a firmar estas reformas, como xeito de protesta contra a política colonial francesa. O novo Código, baseado no promulgado por Napoleón (1810) e moi criticado pola propia cidadanía francesa que o consideraba “un Código pesimista sobre a natureza humana”, incluía xa o artigo 490. Antes do Protectorado, a lexislación estaba nas mans das tribos ou kabilas, era consuetudinaria e consideraba só punibles aquelas relacións que se consideraba atentaban contra a sociedade ou contra o individuo, caso da prostitución, a homosexualidade e as violacións, que eran sancionadas con multas pero nunca con prisión nin castigos corporais.

Semella entón que na historia de Marrocos as relacións sexuais extra-matrimoniais entre persoas adultas e consentidas, non foron motivo de cárcere ata 1953, baixo o Protectorado. E convén lembrar que, na altura, os locais dedicados á prostitución inzaban o país para servizo dos exércitos coloniais.

Podedes ler o artigo na súa versión orixinal en NÓS Diario premendo no título O amor non é un delito

                                                                

Coeducación e convivencia no currículo LOMLOE

“O obxectivo deste artigo é analizar sucintamente a coeducación e o tratamento da igualdade nos currículos derivados da LOMLOE e expoñer os aspectos clave para traballar de forma coeducativa con este currículo na aula. Atopamos que é un currículo competencial e que recolle entre os seus elementos fundamentais a convivencia e a coeducación”, con estas palabras intoducen o seu artigo a Orientadora do CEIP Villaverde-Mourente (Pontevedra) Azucena Arias e o Inspector de Educación Jose Mª Alén, publicado estes días no Nº 84 de eduga revista galega do ensino.

Relación entre obxectivos de área, criterios de avaliación e contidos que presenta o currículo galego da LOMLOE

Contextualización dos contidos na avaliación no currículo LOMLOE

Roles do profesorado e do alumnado para aplicar metodoloxías LOMLOE

Estamos diante dun texto rigoroso que vai acompañado de elementos gráficos que colaboran a súa comprensión, asi como de dous anexos onde se citan a modo de exemplo obxectivos de área relacionados coa convivencia e a coeducación en Educación Infantil e Primaria e na etapa de ESO.

Parabéns a Azucena Arias e a Jose Mª Alén, persoas vencelladas á coeducación desde hai moitos anos e imprescindibles neste blog.

Podedes acceder a este artigo premendo aquí Coeducación e convivencia no currículo LOMLOE

Dous proxectos que pretenden visibilizar as achegas das mulleres

1. “HISTORIA DAS MULLERES” DO CONCELLO DE PONTEVEDRA

Un proxecto do Concello está a contribuír ao coñecemento e difusión da historia das mulleres do concello de Pontevedra.

Pódese acceder ás biografías neste enlace.

Formando parte dese proxecto hai un mapa  un no que se recolle a pegada presente na cidade de mulleres que aparecen en esculturas ou paneis informativos ou que dan nome a parques, rúas, murais,… O mapa complétase con 20 textos breves que recollen parte da historia de once mulleres ademais de dar información sobre murais, roteiros e acontecementos de represión.

 

2) “365 DÍAS- 365 MULLERES” DA DEPUTACIÓN DE PONTEVEDRA

A Deputación de Pontevedra para visibilizar a pegada que deixaron as mulleres ao longo da historia, as súas achegas no avance da sociedade actual, puxo en marcha este proxecto.

Tenta facer visibles as súas achegas, importantes para o desenvolvemento cultural, científico, literario, económico, musical,… Hai unha proposta para cada día do ano: pioneiras do feminismo, escritoras, investigadoras, xornalistas, filósofas, cineastas, deportistas,…

Hai unha edición de calendario do período 2021-2022 e outra do 2022-2023. Ambas poden consultarse neste enlace.

Xoguetes e Coeducación

Nadal, tempo de xoguetes dun xeito especial e maioritario, parémonos a pensar se estamos a mercar sen discriminacións entre nenas e nenos ou, pola contra, deixámonos levar polos estereotipos establecidos.

“Os xoguetes imitan a realidade en miniatura” como nos di a orientadora e pioneira na coeducación en Educación Infantil e Primaria, María Luísa Abad.

Nesta ocasión Lola Varela dedica este novo artigo, publicado estes días en NÓS Diario, a esta muller de longa traxectoria (desde os anos 90), que empregou a coeducación como ferramenta indispensable para unha educación verdadeiramente en igualdade. Coeducar para transformar.

Podedes descargar este innovador Manual para coeducar na escola infantil (2008) de Luísa Abad, que se cita no artigo, ao final do texto, así como este outro material da mesma autora centrado no xogo Anén-Onén: xogando en igualdade na escola infantil (2003), dúas publicacións moi valiosas e difíciles de atopar hoxe en día, a non ser nas bibliotecas de centros de ensino sensibles coa coeducación e a igualdade das nenas e nenos.

                                              Xoguetes e Coeducación

                                                                                      Lola Varela

Unha gran maioría dos anuncios de xoguetes reproducen roles sexistas, que nenos e nenas asumen como imperativos para a súa aceptación social. Segundo o Estudio sobre estereotipos y roles de género en la publicidad de juguetes (Instituto de la Mujer, 2020), o 38,5% dos anuncios amosa ás nenas arquetipos femininos de beleza ou de coidadora e nai/esposa como referencia, alén de sexualizar ás cativas nun 11% deles. Asemade, o 34% dos anuncios relacionados con profesións e dirixidos ás nenas asócianse co sector da perruquería e da estética, mentres que o 50% dos dirixidos aos nenos mostran actividades como piloto, policía ou militar. A mensaxe é moi clara: a diferenciación de xénero, pon de manifesto con total precisión o que se espera delas e deles cando sexan maiores

O xogo é un elemento clave de socialización na infancia, crucial para a configuración da personalidade, os valores, as habilidades e as capacidades. A decisión sobre que xoguetes poñemos a disposición dos nenos e das nenas, é de grande importancia. Xogar é ensaiar a vida, practicar os roles establecidos. “Non basta con ter xoguetes dun e doutro tipo e facilitar o acceso igualitario. Hai que ter en conta que a maioría dos xoguetes foron concibidos cos roles estereotipados. Os xoguetes imitan a realidade en miniatura”, como nos di a profesora e escritora María Luísa Abad na publicación Manual para coeducar na escola infantil (Xerais, 2008), editado pola Vicepresidencia de Igualdade e do Benestar para as Galescolas, aquel ambicioso proxecto de país.

Para mudar esta situación, os principais fabricantes de xoguetes españois asinaron co  Ministerio de Consumo adherirse a un código de autorregulación que pretende desterrar estes estereotipos, evitar asociar os xogos a un ou a outro sexo, impedir sexualizar ás nenas e impulsar unha linguaxe inclusiva e unha imaxe igualitaria. Se algún anuncio incumpre as normas, deberá ser retirado. Este novo código deontolóxico, que substitúe ao de 2015, aplicarase aos membros da Asociación Española de Fabricantes de Juguetes (AEFJ), que aglutina as maiores industrias do Estado. Porén, asociacións de consumidores como FACUA critican que esta cuestión debería ter sido regulada por lei, con sancións para quen non respecte este novo código.

Nin boas intencións, nin propostas voluntaristas, nin novos códigos deontolóxicos; todo pode axudar, certamente, pero a mellor ferramenta para erradicar estereotipos sexistas que só conducen á desigualdade e á discriminación de mulleres e nenas, está na coeducación que debe comezar nas etapas máis temperás. Disto sabe María Luísa Abad, coeducadora pioneira e de longa traxectoria na Educación Infantil e na Primaria no noso país. De feito, a devandita publicación é una edición revisada e ampliada doutra do ano 1996, na que a autora, coa Lei Orgánica 1/1990 Xeral do Sistema Educativo (LOXSE) como base, e aproveitando as novidades positivas da lei en cuestión, analizaba a adquisición da identidade de sexo e xénero na infancia. Tamén enxergaba o sexismo existente na escola -como consecuencia da sociedade na que está inserida- e a necesidade ineludible dunha verdadeira intervención coeducativa na escola mixta, aportando instrumentos de observación e análise da práctica diaria, así como diferentes propostas dirixidas ao profesorado e ás familias.

Dinos a autora: “A coeducación supón una ruptura co currículo implícito ou oculto, que é en realidade o que transmite o sistema de valores dominante, supón un compromiso co alumnado de cara a facilitar experiencias integradoras, de comunicación e respecto cara ás e aos demais, de solidariedade e de tolerancia…Estamos pola coeducación, significando “coeducar” educar de acordo con todos aqueles aspectos positivos que se consideren necesarios para calquera persoa, independentemente do seu sexo biolóxico”.

Benvidas sexan, e non só no Nadal, as guías de xoguetes e contos non sexistas. Deseñemos estratexias motivadoras para que todos os xoguetes sexan útiles e interesantes para ambos sexos. Procuremos nos xogos a colaboración e a participación de nenas e nenos. Velaí algunhas ideas.  

Se queredes ler o artigo na versión orixinal Xoguetes e Coeducación, premede no título.

Aquí poderedes descargar o Manual para coeducar na escola infantil de Luísa Abad

manual_coeducarDescarga

Aquí poderedes descargar Anén-Onén: xogando en igualdade na escola infantil de Luisa Abad

xogo-coeducativo.-concello-vigoDescarga

25 N: Dous manifestos e un único obxectivo, loitar contra a violencia de xénero.

Este 25 N Día para erradicar a violencia contra as mulleres deixounos dous textos de dúas bravas e loitadoras mulleres, a xornalista e escritora Montse Fajardo e a profesora, orientadora e tamén escritora Azucena Arias, que en forma de “Manifesto” presentaron o seu alegato en contra da violencia de dúas formas diferentes pero moi complementarias.

A primeira, na sesión do pleno do Concello de Pontevedra e a segunda, na Deputación provincial.

Montse Fajardo pon o foco nos homes como parte fundamental da solución e danos claves para reflexionar sobre as “masculinidades”. Azucena Arias fálanos dunha ferramenta imprescindible para eliminar a violencia contras as mulleres e as nenas como é a “coeducación”. O perfil de cada unha delas queda ben definido a través das súas palabras. Animádevos a ler ambos textos, lectura necesaria e urxente nos tempos que vivimos.

Se queredes descargar ambos manifestos premede aquí Montse Fajardo e Azucena Arias

manifesto-25n-22-montse-fajardoDescarga

manifesto-25n-2022-azu-ariasDescarga

Un libro para o 25N

O libro narra a historia das irmás Mirabal que viviron na República Dominicana (Salcedo). Loitaron pola igualdade e contra as inxustizas. Foron asasinadas.

A data 25 de Novembro adoptada pola ONU como Día Internacional da eliminación da violencia contra a muller ten moito que ver con estas tres mulleres valentes e loitadoras.

E posible un feminismo islámico?

Tomando como referencia o último libro do profesor e escritor Waleed Saleh Feminismo e islam. Una ecuación imposible, Lola Varela reflexiona no seguinte artigo publicado en NÓS Diario o 13/10/2022 sobre a dificultade de conciliar as relixións monoteistas, como é o caso, cos dereitos das mulleres.

Fronte a posicións que defenden un femisimo islámico como o da escritora Fatima Mernissi, outras persoas como Waleed Saleh defenden que non é posible acadar a igualdade de homes e mulleres, quer en dereitos quer en oprtunidades, dentro do Islam.

É posible un feminismo islámico?

                                                                                  Lola Varela

Os países de maioría musulmá constitúen a Organización para a Cooperación Islámica, son 57 e teñen a súa propia Declaración dos Dereitos Humanos no Islam (1990), xa que non aceptan a Declaración Universal dos Dereitos Humanos, redactada por Nacións Unidas en 1948. Na primeira cláusula sinala que toda a humanidade somos servos de Deus, excluíndo deste xeito ás persoas non crentes e, como considera a Sharia ou Lei islámica como fonte principal, con respecto á situación da muller atopamos unha diminución de dereitos, a prol da superioridade dos varóns: o home é o cabeza de familia, responsable da economía; pode ter ata catro esposas, ás que pode repudiar ou divorciarse delas en calquera intre, quedando coa tutela dos fillos ao cumprir os dous anos e das fillas, aos sete; eles herdan o dobre que as mulleres e o seu testemuño ten dupla validez que o delas….Uns países aplican estas normas máis que outros; entre os que introduciron algúns avances está Túnez, onde se permite o aborto antes de que o feto teña 24 semanas, sen necesidade de xustificar a decisión, ou Marrocos coas reformas realizadas na “Mudawana” ou Código de familia (2004), que recoñece a corresponsabilidade na familia, o dereito da muller á tutela das crianzas ou a idade de 18 anos para contraer matrimonio.

Do estudo dos textos do Corán e da Sunna (os “hadices” ou ensinanzas do Profeta Mahoma), o escritor Whaleed Saleh pretende demostrar na súa última obra que feminismo e islam están en planos distintos e son incompatibles, pois considera que aquel ven sendo unha fe, unha crenza, mentres que o feminismo é un movemento civil laico e emancipador das mulleres. Así, en Feminismo e islam. Una ecuación imposible (2022), Saleh impugna o denominado feminismo islámico, pon de manifesto o xeito en que a influencia do Corán nas leis dificulta a construción de sociedades igualitarias, revela a misoxinia dalgunhas “fetuas” (ditames legais) e advirte dos perigos que carrexa o relativismo cultural.

Orixinario de Iraq, Saleh (1951) é doutor en Estudios Árabes e Islámicos e grande coñecedor do islam político. Docente no seu país ata o ano 1978, en que por razóns políticas tivo que se exiliar, exerceu logo en Marrocos e desde 1984 traballa na Universidad Autónoma e reside en Madrid. Entre os seus libros, compre salientar Librepensamiento e Islam (2016), onde defende separar a relixión da creación literaria e artística.

En Europa non atopamos moitos homes feministas como Saleh, pero no mundo árabe-musulmán houbo e hainos que denuncian as condiciónsde vida das mulleres, as leis discriminatorias  e o menoscabo dos seus dereitos, malia ser considerados quintacolumnistas, apóstatas ou renegados: desde o exipcio QasimAmin, que no 1899 escribíu La liberación de la mujer egipcia, ao iraquí Al Zahawi e o tunesino Tahar Haddad, entre outros.    

Desde a revolución islámica de Irán (1979) e a chegada ao poder dos Hermanos Musulmanes en Exipto, todo comezou a mudar e a vestimenta da muller é un indicador relevante da perda dos seus dereitos. Antes de  1979, as mulleres de países árabes e musulmáns xuntaban as súas reclamacións coas mulleres de todo o mundo, fora do marco da fe, como as libanesas Hind Nawfa e Anissa Najjar ou a palestina May Ziade. Esta tendencia continuou con activistas como Nawal Saadawi en Exipto e Wassyla Tamzali en Alxeria e na actualidade coas escritoras Najat el Hachmi, Mimunt Hamido ou Zoubida Boughaba.

O termo “Feminismo islámico” foi empregado por vez primeira nos anos 90 por parte dalgunhas investigadoras iranianas na revista Zanan (Mujeres) de Teherán. Segundo algúns analistas, este movemento xurde por varias razóns: a escolarización feminina e o desenvolvemento cultural en moitos países musulmáns, o medre das correntes islamistas, o desexo de marxinar a grupos radicais como Al Qaeda ou os talibáns e a intención dalgúns gobernos de sumarse na aparencia á modernidade. Xustifican a súa existencia no nome da interculturalidade, da pluralidade, do relativismo cultural e apoian a idea de que as costumes e as tradicións hai que respectalas. Ata onde?

Se queredes ler o artigo na versión orixinal no xornal preme aquí É posible un feminismo islámico?