“Oceánicas, pioneiras da oceanografía”

O Consejo Superior de Investigaciones Científicas (CSIC) publica  o libro Oceánicas: pioneras de la oceanografía, en acceso aberto, unha edición ilustrada e dirixida ao público xuvenil que inclúe 20 biografías de científicas mariñas de todos os tempos: dende a primeira muller que deu a volta ao mundo durante a época das grandes exploracións, ata investigadoras que a día de hoxe lideran a loita pola conservación dos océanos.

As súas historias fálannos do desenvolvemento das ciencias mariñas os últimos séculos, pero tamén das dificultades ás que se enfrentaron as mulleres —na oceanografía, na ciencia e na vida— e da loita pola igualdade de moitas xeneracións.

A nova publicación de Editorial CSIC, de descarga gratuita, enmarcase no proxecto Oceánicas, unha iniciativa do Instituto Español de Oceanografía (IEO-CSIC) cuxo obxectivo é poñer en valor o papel da muller nas ciencias mariñas, recuperar historias de pioneiras esquecidas e xerar vocacións científicas en nenas e nenos a través de referentes femininos. 

Pódese ampliar información premendo en CSIC, coñecer o proxecto aquí e descargar o libro nesta ligazón Oceánicas.

No ano 2020, o Instituto Español de Oceanografía realizou un almanaque adicando cada mes a unha muller experta en Oceanografía. O calendario pode descargarse premendo nesta ligazón Calendario.

 

Pierre Curie, un home feminista

Pierre e Marie Curie

Marie Sklodowska Curie, de orixe polaco e nacionalizada francesa, foi unha muller excepcional que, de non ser por Pierre Curie, o físico francés con quen casou, e algúns outros homes que ao longo da súa vida a trataron como unha igual, non chegaría a ser recoñecida no mundo científico como finalmente o foi. Ela xunto co seu home foron os descubridores da radioactividade e mereceron por iso o Premio Nobel de Física no ano 1903 conxuntamente, porque Pierre decidira rexeitar ese galardón se non era compartido con Marie.

Esta actitude igualitaria e feminista de Pierre abríulle a Marie moitos camiños a partir dese momento, aínda que todavía debeu superar moitos atrancos.

Foi a primeira muller en conseguir un Premio Nobel, a primeira persoa en conseguir dous, o de Física en 1903 e o de Química no ano 1911; a primeira licenciada en Física; a primeira catedrática da Universidade de Paris; a primeira Directora de Laboratorio na Sorbona; a primeira muller en entrar na Academia de Medicina; a primeira Premio Nobel en ter unha filla galardonada co mesmo premio; e tamén, a primeira muller en ser sepultada no Panteón de París.

E debemos engadir que fundou o Instituto Curie en París e en Varsovia.

No seguinte enlace (no nome de Marie Curie) tedes máis detalles da vida desta boa parella, contada con moito humor e desenfado, brevemente, pola xornalista Nieves Concostrina no programa Acontece que no es poco da cadena SER.

Marie Curie

Científicas Canarias no calendario coeducativo 2021/22

Na web Mujeres con ciencia, que da a coñecer o labor das mulleres adicadas á ciencia e a tecnoloxía, nun artigo do mes de outubro presenta o proxecto Mujeres Canarias con-ciencia.

Este proxecto foi realizado pola experta en coeducación e profesora de ensinanza secundaria Mercedes Sánchez Vico. Consta dun calendario no que cada mes (de setembro de 2021 ata agosto de 2022) se dedica a unha científica canaria; ademáis, se destacan algúns días relacionados cos logros ou as reivindicacións das mulleres en relación ca ciencia.

Tamén se publicaron dúas guías didácticas coeducativas, unha para Primaria e outra para Secundaria, Ciclos formativos e Escola de Persoas Adultas. Estas publicacións inclúen detalles sobre os logros das doce científicas homenaxeadas, e a explicación e a proposta de actividades para traballar distintos conceptos relacionados coa coeducación.

As doce científicas canarias protagonistas deste proxecto coeducativo son:

1. a astrofísica Adriana de Lorenzo Cáceres,
2. a química Verónica Pino Estévez,
3. a matemática Edith Padrón Fernández,
4. a otorrinolaringóloga Carlota de la Quintana,
5. a bióloga Carolina Martínez Pulido (a máis veterana colaboradora de Mujeres con ciencia),
6. a astrofísica Nayra Rodríguez Eugenio,
7. a matemática Jezabel Curbelo Hernández,
8. a inxenieira industrial Mary Barreto Cabrera,
9. a bióloga marina Natacha Aguilar de Soto,
10. a oceanógrafa Sarah Montesdeoca Esponda,
11. a astrofísica Alicia López Oramas, y
12. a astrofísica Julia de León Cruz.

Pódense descargar o calendario e as guías, de primaria e de secundaria.

Enerxía, cambio climático e mulleres investigadoras

Nestes días que os custes eléctricos nos preocupan tanto e nos que se está falando tanto dos efectos visibles xa do cambio climático, podemos dar a coñecer a unha investigadora: ROSE M.MUTISO

A doutora Mutiso traballa con persoal experto a nivel mundial e tentan atopar solucións ao problema enerxético ademais de buscar alternativas nas novas fontes de enerxía renovables.

Foi investigadora na Oficina de Clima Internacional e Enerxía Limpa en EEUU.

Contos de científicas esquecidas

Hoxe remata a exposición “Científicas olvidadas jamás contadas“, inaugurada o 23 de abril na “Casa de las Ciencias” de Logroño, que pretendía visibilizar, a través de trece contos populares, as aportacións de sete científicas e seis inventoras para modificar estereotipos. A comisaria da mostra foi Rosana Largo.

A exposición está divida en tres apartados:

Científicas:

“Alicia en el País de las Maravillas” relacionado con Hipatia de Alexandría.

“Pulgarcita” coa entomóloga María Sibylla.

“Ricitos de oro” coa astrofísica Henrietta Swan.

“Caperucita roja” está vinculado á física Marie Curie.

“La princesa y el guisante” á xenetista Ruth Sager.

“Blancanieves” á bióloga molecular María Blasco.

Inventoras:

“La sirenita” conectado co telescopio submarino de Sarah Mather.

“Cenicienta” co lavalouzas de Josephine Cochrane.

“La bella y la bestia” coa tecnoloxía alimentaria e o sistema de envasado ao vacío de Amanda Jones.

“La casita de chocolate”, que se relaciona coas cookies de Ruth Wakefield.

“El mago de Oz”, co GPS de Hedy Lamarr.

“La lechera”, coa máquina transportadora de leite de Fermina Orduña.

Calculadoras de estrelas:

“El principito”: fai referencia ao protagonismo das mulleres astrónomas do século XIX, que son coñecidas como “Computadoras de Harvard“.

Máis información en:

20 minutos

Diario.es

El balcón de Mateo

Fotos

Vídeo

Día das Mulleres Matemáticas

O 12 de maio de 2019 celebrouse por primeira vez o Día de las Mujeres Matemáticas, unha iniciativa proposta polo Comité de Mulleres e Matemáticas da Sociedad Matemática Iraní durante o World Meeting for Women in Mathematics, un evento satélite do International Congress of Mathematicians 2018.

Elixiuse esta data en homenaxe á matemática iraní Maryam Mirzakhani (1977-2017), nacida un 12 de maio, e única muller en recibir unha Medalla Fields, o “Nobel” das matemáticas.

Emmy, Maryam, Olga e Sofya

Unha iniciativa creada polo equipo do Núcleo Milenio Modelos Estocásticos de Sistemas Complejos y Desordenados da Universidad de Chile e a Pontificia Universidad Católica de Chile, está a publicar unha de catro contos ilustrados –de momento, aínda que a súa idea é continuar con ao menos un máis dedicado a Sophie Germain–, pensados para idades comprendidas entre os 6 e os 10 anos, e centrados nas figuras de catro mulleres matemáticas.

Ao final de cada conto se engade un glosario que pretende aclarar os conceptos matemáticos e físicos que se citan no texto, así como dar algúns datos sobre os científicos aludidos. Os catros contos son:

• La extraordinaria Emmy Noether pode lerse online en este enlace, ou descargarse gratuitamente en formato pdf.
• La ingeniosa Maryam Mirzakhani pode lerse online en este enlace, ou descargarse gratuitamente en formato pdf.
• La incansable Olga Oleinik pode lerse online en este enlace, ou descargarse gratuitamente en formato pdf.
• La rebelde Sofya Kovalevskaya pode lerse online en este enlace, ou descargarse gratuitamente en formato pdf.

Máis información en Mujeres con Ciencia e Núcleo Milenio.

21 de marzo. Día Mundial da Árbore.

Desde o século XIX vense celebrando en diferentes localidades e países o Día da Árbore, pero será no ano 1971 cando a ONU e o seu organismo dedicado á Agricultura e a Alimentación (FAO) decidan celebrar no día en que comeza a primavera, no Hemisferio Boreal e o outono no Boreal, o Día Mundial da Árbore.

As árbores están na natureza e na nosa existencia cotiá, pero a miúdo son invisibles. Non sempre somos conscentes da súa saudable presenza nas nosas vidas nin da ligazón tan antiga e fonda que teñen con nós.

Mulleres que van por leña

Hoxe queremos dedicar este Día Mundial da Árbore a todas esas mulleres anónimas que por todo o planeta a diario caminan kilómetros para recoller ramas de árbores. Son mulleres de comunidades pobres que dependen da enerxía da madeira para poder realizar as tarefas máis elementais como cociñar, alumear e quentar os seus fogares.

Muller no Rif (Marrocos)

Dúas mulleres na India

Recoller e trasladar a leña é unha actividade moi dura, con graves consecuencias para a saúde. As mulleres que van por leña non só realizan esta tarefa, tamén teñen ao seu cargo o coidado e alimentación da súa familia e do gando doméstico, así como o traballo da horta, ademais do abastecemento de auga. É unha actividade feminizada onde podemos atopar outra manifestación da “fenda de xénero”.

Para afondar máis nesta relación entre as mulleres e a leña, aquí tedes o enlace a un interesante artigo “Los árboles invisibles” da escritora e bióloga Rosa Cintas

Mulleres no Nepal

No Día Mundial da Árbore non podemos esquecer os nomes destas mulleres pola súa relación respetuosa coa natureza:

Wangari Maathai: A muller árbore

Julia Butterfly Hill: BBC

Meg Lowman: Meg

Ursula K. Le Guin: Le Guin

Jean Shinoda Bolen: Shinoda